Pochodzący z Witkowa, dr Paweł Knast, obecnie mieszkaniec Wrocławia, wspomina kolejnego wybitnego syna Ziemi Witkowskiej. Tym razem zebrany przez niego pieczołowicie materiał, dotyczy znanego nie tylko w Polsce, ale także na świecie, profesora doktora habilitowanego Wiktora Brossa. Niewielu mieszkańców naszego miasta wie, że witkowianin wykonał m.in. pierwszą w Polsce operację na otwartym sercu w hipotermii i pierwsze przeszczepienie nerki pobranej od żywego dawcy! Autor wspomina także jego braci, których życiorysy świadczą o ich wielkim patriotyzmie.
Wiktor Bross, urodził się 5 sierpnia 1903 roku, w Witkowie. ojciec Konstanty Bross, był nauczycielem w tutejszej Szkole Powszechnej, a matka Helena zd. Knast, zajmowała się domem, ale przede wszystkim wychowaniem ich pięciorga synów, wpajając im surowe zasady wychowania, głęboką religijność, pracowitość, patriotyzm i silne więzy rodzinne z rodzicami i braćmi. Te cechy, towarzyszyły Wiktorowi Brossowi i jego braciom, przez całe dorosłe życie. Nadanie synom polskich imion: Kazimierz, Stanisław, Stefan, Marian i Wiktor oraz kultywowanie polskich tradycji i wiary katolickiej, były powodem, że Konstanty Bross z całą rodziną, został przez pruskiego zaborcę, karnie przeniesiony z powiatowego wówczas Witkowa do Kołdrąbia k.Janowca Wlkp., niewielkiej wsi z wiejską szkołą. Wiktor Bross, ukończył liceum klasyczne w Liceum Ogólnokształcącym im.B.Chrobrego w Gnieźnie w 1922 r., i w tym samym roku, rozpoczął studia, w nowo utworzonym w 1920 roku, Wydziale Lekarskim Uniwersytetu w Poznaniu. Jednak po dwóch latach, przeniósł się do Lwowa, aby kontynuować studia na Wydziale Medycznym Uniwersytetu im. Jana Kazimierza, mającym ugruntowane, wieloletnie tradycje kliniczne i naukowe. Tam w 1928 roku, uzyskał tytuł doktora wszechnauk lekarskich. Staż i początek praktyki lekarskiej odbył w Poznaniu, w Szpitalu św. Józefa i w Katowicach w Szpitalu św. Elżbiety. W 1930 roku wraca do Lwowa, pracując początkowo, jako sekundariusz, na oddziale chirurgicznym, a od 1932 roku, jako asystent w pierwszej Klinice Chirurgii Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu im. J. Kazimierza we Lwowie, kierowanej przez słynnego, znakomitego lekarza chirurga i naukowca prof. Tadeusza Ostrowskiego. Wspomniane surowe zasady wychowania Wiktora Brossa, jego ambicja i pracowitość, mimo spartańskich warunków (przez kilka lat mieszkał, żył w szpitalu w którym pracował), pozwoliły mu na pogłębienie wiedzy oraz udoskonalenie techniki operacyjnej, pod kierownictwem prof. T. Ostrowskiego i innych znakomitości medycznych w kraju i za granicą. W 1938 roku, został mianowany docentem, następnie uzyskał tytuł doktora habilitowanego, a w 1939 roku, został kierownikiem na Oddziale Chirurgii. W październiku 1939 roku, wziął ślub z dr. Martą Leszczijówną, a w 1943 roku, urodził się ich syn Krzysztof. W czasie wojny mieszkał we Lwowie, ale wobec zagrożenia ze strony ukraińskich nacjonalistów, początkowo w 1942 roku, a ostatecznie w 1944 roku, opuścił Lwów i przebywał w Strzelbowie, Iwoniczu i w Rzeszowie. W Iwoniczu, w 1944 roku, razem z dr. Stefanem Koczorowskim, zorganizował szpital przyfrontowy dla ludności cywilnej i partyzantów. Od kwietnia 1945 roku, zamieszkał w Katowicach i został ordynatorem na Oddz. Chirurgii Szpitala Ubezpieczalni Społecznej. Wraz z grupą naukowców, którzy po wojnie osiedlili się w Katowicach, podpisał „Memoriał w sprawie założenia uniwersytetu…”, lecz bez powodzenia. Przyjął więc propozycję pracy na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu i Politechniki we Wrocławiu (potem Akademii Med. we Wrocławiu). Wiktor Bross, do Wrocławia przeniósł się sam, żona (w Katowicach pracowała jako lekarz) i syn, pozostali w Katowicach i przez wszystkie lata, jeździł co tydzień do domu. Nie zaprzestał jednak pracy na Górnym Śląsku, był konsultantem w Szpitalu Miejskim nr. 4 w Katowicach oraz w Szpitalu Ubezpieczalni Społecznej w Katowicach, a także w Sanatorium Przeciwgruźliczym w Istebnej. 15stycznia 1946 roku, docent Wiktor Bross, został mianowany profesorem nadzwyczajnym chirurgii, na Wydz. Lekarskim Uniwersytetu i Politechniki we Wrocławiu. Tu organizował i został kierownikiem II-giej Kliniki i Katedry Chirurgii Akademii Medycznej we Wrocławiu, kierownictwo pełnił do 1971 roku. Od 1971 roku, był dyrektorem Instytutu Chirurgii i kierownikiem Kliniki Chirurgii Serca we Wrocławiu. Dnia 1 października 1973 roku, zgodnie z obowiązującymi przepisami, musiał przejść na emeryturę, był jednak, mimo 70-ciu lat, pełen energii i zapału do pracy. Rytm życia, zmienił się u niego z ulubionej czynnej działalności chirurgicznej, na działalność naukową i konsultacyjną, które pełnił do końca życia. Zmarł 19 stycznia 1994 roku w Katowicach, pochowany na cmentarzu przy ul. Francuskiej. Był praktykującym katolikiem, nie należał do żadnej partii politycznej, zachowując osobistą niezależność, był bezkompromisowy w swoich poglądach. W okresie, kiedy żyła ukochana matka (zmarła 24.10.1960 roku w Gnieźnie, pochowana z mężem i synem Stanisławem na cmentarzu w Witkowie) oraz w okresie gdy był już na emeryturze, dość często odwiedzał Witkowo i chciał być tu pochowany. Jednak jego wnuczka, zdołała przekonać dziadka, że gdy umrze, zostanie pochowany w Katowicach, gdzie żył i pracował przez 50 lat i był emocjonalnie związany, ze społecznością Górnego Śląska. Największe sukcesy zawodowe i naukowe, odniósł w czasie, gdy kierował II Kliniką i Katedrą Chirurgii A.M. we Wrocławiu. Był wybitnym specjalistą, w zakresie torakochirurgii, kardiochirurgii oraz transplantologii, miał tzw. ”siódmy zmysł”, stawiając trafne diagnozy oraz „złote ręce” w opanowaniu technik operacyjnych. Stworzył tzw. ”Szkołę Wrocławskich Chirurgów”, do których należał inny witkowianin, prof. dr. Witold Knast. Wiktor Bross, wykonał setki różnych operacji także bardzo trudnych i skomplikowanych, z których wymienię, tylko najbardziej spektakularne: pierwszy w Polsce w 1958 roku wykonał operację na otwartym sercu, w hipotermii; pierwszy w Polsce w 1961 roku, wykonał operację serca z zastosowaniem krążenia pozaustrojowego, w 1957 roku wykonał operację wycięcia tętniaka aorty brzusznej i wstawienia przeszczepu, ze zwłok ludzkich; w 1966 roku, wykonał operację transplantacji nerki, pobranej od żywego dawcy; w 1967 roku, przeprowadził doszczętną operację tętniaka serca; już w latach 1935 i 1936, we Lwowie, wykonał pierwsze operacje torakochirurgiczne na płucach. Jako jego dorobek naukowy, należy wymienić: 343 publikacje i 187 sprawozdań, których był sam dzielnym autorem lub współautorem. Brał czynny udział w licznych krajowych i zagranicznych, konferencjach i zjazdach naukowych, wygłaszając interesujące referaty naukowe. Był członkiem, kilkunastu Polskich i Międzynarodowych Towarzystw Naukowych, był członkiem korespondentem, a od 1986 roku, członkiem rzeczywistym, Polskiej Akademii Nauk (PAN). Był promotorem lub recenzentem kilkudziesięciu doktoratów i kilkunastu habilitacji. Otrzymał doktoraty „honoris causa” w Uniwersytecie we Wrocławiu, w Akademii Medycznej we Wrocławiu, i w Sląskim Uniwersytecie w Katowicach. Otrzymał kilkanaście nagród I-stopnia MZOS oraz Nagrodę Państwową w 1952 roku. Otrzymał 22 różne odznaczenia krajowe, w tym Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Polonia Restituta w 1974 roku, i Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski oraz trzy odznaczenia zagraniczne z USA, z Włoch, i z Niemiec. Wiktor Bross miał czterech braci, również urodzonych w Witkowie. Byli Polskimi patriotami:
1. Dr. med. Kazimierz Bross (1894-1939), anatomopatolog na Wydz.Lekarskim Uniw. w Poznaniu, uczestnik Powstania Wlkp. 1918/1919r,w Opalenicy, Zbąszyniu. Jako kapitan rezerwy Wojska Polskiego, poległ w czasie kampanii wrześniowej 1939 roku.
2. Stanisław Bross (1895-1982), ksiądz prałat, infułat i wikariusz generalny w Gnieźnie, doktor teologii i prawa kanonicznego. Więzień obozu koncentracyjnego w Dachau, osobisty sekretarz Prymasa Augusta Hlonda i Prymasa Stefana Wyszyńskiego. Pochowany, z rodzicami na cmentarzu w Witkowie.
3. Stefan Bross (1898-1945) lekarz weterynarii. W czasie I wojny światowej,wzięty do niewoli rosyjskiej na Syberii. Brał udział w kampanii wrześniowej 1939 roku. W 1944 roku aresztowany przez gestapo, przebywał w niemieckim obozie koncentracyjnym w Stuthofie i zmarł w 1945r po wyzwoleniu z obozu. Pochowany w Śliwicach na Pomorzu.
4. Maran Bross (1900-1940), prawnik-notariusz w Żninie, powstaniec Wlkp. 1918/1919 roku pod Żninem, Szubinem, Ździechową i Rynarzewem. Zginął, rozstrzelany przez NKWD, 4 kwietnia 1940 roku, pod Katyniem.
Materiały źródłowe: Encyklopedia Wrocławia, wyd. 2001 r.; Wiktor Bross – chirurg i uczony, wyd. RR. Kacała 2006 r.; materiały własne.
Opracował witkowianin Paweł Knast, który miał okazję poznać podczas wielu rozmów, profesora Wiktora Brossa w latach 60 i 70-tych we Wrocławiu. Niebawem doktor Paweł Knast przedstawi sylwetkę kolejnego, mało znanego w naszym mieście witkowianina, który był m.in. prezesem Trybunału Konstytucyjnego! Dzięki takim ludziom, jak autor powyższego tekstu, możemy w szczegółach poznać życiorysy naszych przodków, którzy wydają się być u nas zapomniani. Chyba już czas, aby tacy ludzie na trwale zapisali się na kartach historii Witkowa i zostali należycie docenieni. W naszym mieście urodziło się wielu znanych ludzi, mamy się więc się kim pochwalić.
